EĞİTİM ORTAMINDA ETKİLEŞİMLİ ÇOKLUORTAM CD-ROM’LARININ DEĞERLENDİRİLMESİ:
ÖZET
Etkileşimli çokluortam ve elektronik yayıncılık günümüzde kısa aralıklarla gerçekleşen patlamaların en heyecan verici olanı.
Etkileşimli çokluortamda, çoklu iletişim dili kullanılarak en geniş hedef kitleye ulaşmak mümkün olmaktadır. Sınırları aşarak küreselleşmeyi gerçekleştirirken aynı zamanda kişiselleşerek insancıl bir ortam yaratmaktadır. Ortamda bütünleşme gerçekleşirken oluşan sentez sanatın binlerce yıldır varolan gizemli büyüsünü de içinde saklamaktadır. Masallarda “Açıl Susam Açıl” diyen ve düşlerini gerçekleştirme arayışında olan insanlık, dijital ekranla bu büyük özlemini gidermektedir. Etkileşimli ortamda bir uzay yolculuğunun sarsıcı, sonu bilinmez, riskli heyecanını tadarken, bir define avının doğal serüven duygusunu da yaşayabiliriz.
Etkileşimli çokluortamın ortaya çıkışı, eski geleneksel tek yönlü iletişim sistemlerine bir eleştiridir. Bu eleştirinin ucu açık ve yapıcıdır, uzak ufukları işaret eder ve değişimi zorlarken yeni fırsatlar sunar. Etkileşimli çokluortam kişisel etkinliklerde köklü değişimler yaratmıştır. Oysa biz bildiğimiz sınırlar ve tanıdık ortamlarda kendimizi daha güvende hissederiz.
Bu ortamlar kişiselleştirilmiş iletişim ağıyla bugüne dek büyük yayın organlarında izin verilmeyen düşünce ve yorumların yayınlanmasına da olanak sağladı. Kişiselleştirilmiş hümanist mesajlarla uluslararası bilgi tekelini yararak kitle iletişimini ters yüz etti.
Etkileşimli çokluortamı olanaklı kılan teknolojilerin temelinde şu ögeler vardır. Ses ve görüntü verilerini işleyen hızlı mikro işlemciler ile onlarla çalışan yardımcı işlemciler; yüksek çözünürlüklü renkli CRT monitörleri, görüntü sayısallaştırma ve sıkıştırma teknikleri; ses sayısallaştırma teknikleri, mause ve diğer giriş denetleme aygıtları. Sabit disk, WORM, CD-ROM gibi geniş kapasiteli veri saklama ortamlarının, ayrıca görüntü işleme, bilgisayarlı canlandırma, görüntü ve ses sekanslama ile program yapmaya yönelik çok çeşitli yazılımların geliştirilmesi de önemli bir ilerlemeyi ifade eder. Bütün bu oluşumlar 1980’lerin sonuna dek gerçekleşme süreçlerini tamamlamıştır. (Cotton-Oliver, 1997:187)
Etkileşimli çokluortam tasarımında son altmış yıldır yaratılmış kuramsal ve uygulamalı çalışmalardan büyük ölçüde yararlanılmıştır. Dahası, geleneksel iletim ortamlarında yerleşmiş kimi yaklaşımlardan da yararlanılmaktadır. Bu gelişmeler eğitim ortamlarında dikkat çekici uygulamalar yaratmıştır. Mc Luhan “Yeni ortamların içeriklerini eski ortamlar ve bilgilerimiz oluşturmaktadır” derken bunları gözlemlemiş olmalı.
Film ya da grafik tasarımın dil bilgisini, söz dizimini yeniden icat etmenin anlamı yoktur. Ama doğrusal olmayan etkileşimli anlatılar geliştirilmesi ve bilgisayar aracılı etkileşim ile melez iletim ortamlarının oluşturduğu bu yeni bağlam içerisinde izleyici-tasarımcı-bilişimci rollerinin değerlendirilmesi henüz tamamlanamamıştır. Bu süreçlerin yaşanması aşamasındaki geçişlere, sorumluluk değişimine henüz çözüm getirilememiştir.
Yeni etkileşimli ortamlar giderek daha ileri düzeyde sözler vermektedir. Üç boyutlu, yüksek tanımlı sanal ortamlar, sayısal ses, dokunma, hatta koku sağlayarak tümüyle kendimize özgü insancıl ve kişisel ortamları hissettirmektedir. Gelecekteki yeni ortamda tek başımıza ya da başkalarıyla birlikte eğlenebileceğimiz gibi insanlığın tüm bilgi birikimi içinde keşfe çıkabiliriz.
Etkileşimli çokluortam, bunu son kullanıcının önceden programlanmış, tasarımlanmış linklere bağlanması, hız, ulaşım esnekliği; bir objeden diğerine kolay yollarla geçiş üstünlüğüyle sağlamaktadır. Burada içeriğin niteliği ve son kullanıcıda oluşan kanı da önem kazanmaktadır. Bunların gerçekleşmesi için yaratıcı düşünce, ekip ruhu, teknik üstünlük, mal oluş fiyatının makul olması gerekmektedir.